مدیریت کلاس درس در روند آموزش بسیار موثر خواهد بود. این موضوع برای معلمان کم تجربه گاهی تبدیل به چالش می‌شود. کنترل کردن اوضاع کلاس درس و دانش آموزان، روش های مختلفی دارد و عوامل زیادی در آن دخیل هستند. تعامل با دانش آموزان ضروری بوده اما در عین حال معلمین باید در مورد برقراری نظم در کلاس درس نیز تمهیداتی داشته باشند. البته در این مورد، سن دانش آموزان و مقطع تحصیلی نیز بسیار موثر است. برخی از معلمین تصور می‌کنند؛ مدیریت کلاس درس به معنای یک کلاس جدی بوده که دانش آموزان  اجازه هیچ گونه فعالیت اضافی را ندارند. اما این شرایط حتی به فرایند آموزش افراد هم آسیب خواهد زد.

منبع: مدیریت کلاس درس | روش های کاربردی برای اداره کلاس

مدیریت کلاس درس

فعالیت دانش آموزان در کلاس درس باید کنترل شده باشد. در واقع مدیریت کلاس درس به دست معلم با همکاری دانش آموزان امکانپذیر خواهد بود. این موضوع برای دانش آموزان در سنین پایین تر بیشتر حائز اهمیت است. گرچه معلمان هر پایه ای باید آمادگی لازم در این جهت را داشته باشند. در کلاس درس احتمال وقوع اتفاقات مختلفی وجود دارد که گاهی معلم از آنها هیچ تصوری ندارد. در این مقاله به بررسی روش ها و اهمیت این موضوع خواهیم پرداخت.

اهمیت مدیریت کلاس درس

طبق تحقیقات انجام شده تقریبا 30 درصد از معلمین به دلیل اضطراب از واکنش های ناگهانی دانش آموزان شغل خود را ترک کرده اند. این موضوع اهمیت دانش اطلاعات و مهارت در زمینه مدیریت کلاس را به خوبی نشان می‌دهد. اما به طور کلی مدیریت کلاس فقط به معنای آرام و ساکت نگه داشتن محصلین نیست؛ بلکه کنترل اوضاع کلاس تاثیرات بیشتری بر افراد خواهد داشت.

????ایجاد فضای آموزشی مناسب

????جلوگیری از هدر شدن وقت و انرژی افراد

????ایجاد ساختار و مرز در کلاس

????تبیین انتظارات معلم برای دانش آموزان

????پیشرفت تحصیلی

روش های مختلف مدیریت کلاس درس

از گذشته تا کنون روش های مدیریت کلاس درس دچار تغییرات زیادی شده است. این موضوع باید با پیشرفت تکنولوژی و حتی تغییر عادات رفتاری در بچه ها همسو باشد و متناسب با آن پیش برود. برای مثال با وجود آشنایی و برخورداری دانش آموزان از اینترنت و وسایل ارتباطی، نمی‌توان در کلاس از آنها استفاده نکرد. به طور کلی امروزه سه روش رفتارگرایانه، تعامل گرایانه و غیر مداخله گرایانه، برای مدیریت نظم در کلاس استفاده می‌شود.

در روش رفتارگرایانه، معلم قوانینی را در کلاس درس وضع می‌کند که دانش آموزان و والدین آنها باید در این زمینه همکاری کنند. همچنین معلم از پاداش و تنبیه نیز استفاده می‌کند.

روش تعامل گرایانه از شیوه حل مسئله در کلاس درس استفاده می‌شود که هم معلم و دانش آموزان در آن نقش دارند.

و در آخر، در شیوه غیر مداخله گرایانه، اصل بر آزادی عمل دانش آموزان است و معلم مداخله کمتری نسبت به دو روش قبل در کلاس دارد.

عوامل موثر در مدیریت کلاس درس

همانطور که قبلا هم گفته شد؛ عوامل زیادی بر مدیریت کلاس درس موثر هستند. معلم نمی‌تواند کنترل همه چیز را داشته باشد؛ اما با تدبیر و توانمندی های خود قادر به کنترل محرک های بیرونی و مزاحم خواهد بود. به طبع دانش آموزان نیز بعد از مدتی با روش های مختلف کنار آمده و قوانین را رعایت خواهند کرد. برخی از عواملی که به معلم برای عملکرد بهتر در این زمینه کمک می‌کند؛ شامل موارد زیر خواهد شد.

????ابتکار و نوآوری در مدیریت کلاس درس

این موضوع مخصوصا برای معلمینی که سابقه تدریس زیادی دارند؛ بسیار مهم است. چرا که در کل دوره ای حرفه ای نمی‌توان از یک روش استفاده کرد و انتظار پیروی دانش آموزان را داشت. معلمان باید هرساله روش های تدریس خود را بروزرسانی کنند و علایق دانش آموزان را نیز در نظر داشته باشند. استفاده از ابزارهای مرتبط با موضوع درسی، بیان مثال هایی جدید برای آموختن بهتر، انعطاف پذیری و خلاقیت بخشی از جنبه های ابتکار برای مدیریت کلاس درس هستند.

????ایجاد حس استقلال و آزادی عمل برای دانش آموزان

دانش آموزان باید در کلاس درس حس استقلال و آزادی عمل داشته باشند تا استعدادهای آنان بروز کند. معلمینی که از روش های قدیمی و رادیکالی در کلاس درس استفاده می‌کنند؛ خلاقیت و شادابی دانش آموزان را از بین خواهد برد. استقلال دانش آموزان فقط محدود به مدرسه نمی‌شود و آنها در خانه نیز باید تا حدودی آزادی داشته باشند. همکاری والدین با معلم در این زمینه بسیار مهم خواهد بود. گاهی معلمین به دانش آموزان اجازه هیچ گونه دخالتی را در کلاس درس نمی‌دهند؛ که این بسیار می‌تواند در روحیه آنها و همچنین قدرت تصمیم گیری شان موثر باشد.

????ارتباط موثر با دانش آموزان

ویژگی های شخصیتی معلم در ارتباط او با دانش آموزان بسیار تاثیرگذار است. معلمانی که مهربان و صبور هستند؛ در مواجهه با دانش آموزان بهتر عمل می‌کنند. سلامت جسمی و روانی معلم، آراسته بودن، مثبت نگری، ادب، فن بیان معلم و… همگی عواملی هستند که باعث ارتباط بهتر دانش آموزان با معلمشان می‌شوند. معلمان باید انتقاد پذیر بوده و از مهارت کنترل خشم برخوردار باشند.

با وجود روش های سختگیرانه، شاید دانش آموزان عملکرد بهتری در درس داشته باشند؛ اما در واقع آنها هیچ چیز دیگری غیر از درس از معلم خود نمی‌آموزند. معلمین نباید ارتباط خود را با دانش آموزان فقط محدود به درس بکنند بلکه اگر رفتار آنها به طور ناگهانی تغییر کرده یا دچار مشکل هستند؛ معلم می‌تواند پیگیری کرده و به دانش آموز کمک کند.

????تشویق و تنبیه دانش آموزان

با توجه به روش رفتارگرایانه، استفاده از تشویق و تنبیه در مدیریت کلاس درس بسیار موثر هستند. تشویق و تمجید دانش آموزان را ترغیب می‌کند که تلاش بیشتری داشته باشند و برای آنان انگیزه محسوب می‌شود. از طرف دیگر گاهی تنبیه برای جلوگیری از بروز مجدد یک رفتار در دانش آموزان لازم است. فراموش نکنید که تشویق و تنبیه اثرات جمعی دارند و دانش آموزان دیگر را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. بهتر است معلمین در این زمینه بسیار دقت کرده و از افراط، خودداری کنند. 

????استفاده از زبان بدن

گاهی استفاده از تکنیک های زبان بدن در کلاس درس بسیار موثر تر از بیان مستقیم مفهومی در زمینه مدیریت کلاس درس است. برای مثال ضربه زدن میز به آرامی به دانش آموزان می‌فهماند که باید سکوت را رعایت کرده و یا به این نکته توجه بیشتری داشته باشند. حتی طرز نگاه کردن معلم به دانش آموزان نیز خود می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. مکث، بین حرف زدن و یا قدم زدن در کلاس نیز تاثیر زیادی در عملکرد دانش آموزان خواهد داشت.

سخن پایانی

گاهی رفتارهای معلمان و یا اتفاقاتی که در کلاس درس می‌افتند؛ مسیر زندگی فردی را تغییر خواهد داد. این موضوع نشان دهنده اهمیت مدیریت کلاس درس به شیوه صحیح می‌باشد. افراد در کلاس، باید با یکدیگر همکاری داشته و باعث حواسپرتی یکدیگر نشوند. معلمان باید تمرکز خود را بر جلوگیری از بروز مشکلات قرار دهند و نه صرفا برخورد با رفتارهای نامناسب. توصیه می‌کنیم معلمان از نظرات سازنده دانش آموزان استقبال کرده، ارتباط غیرکلامی را تقویت کنند؛ نسبت به دانش آموزان خود با ملایمت رفتار کرده و از یک مشاور نیز کمک بگیرند.

برای دریافت مشاوره در زمینه مدیریت کلاس درس می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تحصیلی از طریق شماره 02191002360  و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول